Nỗi đau về tính minh bạch của thị trường Token: Thực trạng ngành và con đường cải cách

Ngành công nghiệp tiền điện tử đã có hơn mười năm lịch sử và đang ở một điểm chuyển mình quan trọng. Mặc dù một số công ty tiền điện tử đã bắt đầu tiến tới IPO, nhưng thị trường Token vẫn gặp phải vấn đề nghiêm trọng về tính minh bạch cản trở sự phát triển của ngành. Token được coi là hướng đi cho việc hình thành vốn trong tương lai, nhưng nếu không giải quyết được vấn đề minh bạch, ngành sẽ khó có thể tiến lên.

Nhiều nhà đầu tư vào các Token thanh khoản lo ngại rằng thị trường Token đang chuyển biến thành một "thị trường chanh". Khái niệm này bắt nguồn từ lý thuyết kinh tế những năm 1970, mô tả sự thất bại của thị trường do thông tin không đối xứng. Trong thị trường Token, do thiếu cơ chế công bố minh bạch tiêu chuẩn, nhà đầu tư rất khó phân biệt giữa các dự án chất lượng cao và kém. Hậu quả là các dự án chất lượng cao không muốn phát hành coin, trong khi các dự án đầu cơ tràn lan, dẫn đến sự suy giảm chất lượng toàn bộ thị trường.

So với nhà đầu tư cổ phiếu, nhà đầu tư Token phải đối mặt với nhiều rủi ro hơn:

1. Bảo vệ pháp lý không đủ: Người nắm giữ Token có sự bảo vệ pháp lý kém hơn nhiều so với người nắm giữ cổ phần.

2. Vấn đề đa Token: Nhóm thường phát hành Token thứ hai cho các dòng kinh doanh mới, gây tổn hại đến lợi ích của các nhà đầu tư sớm.

3. Vấn đề cổ phần ký sinh: Người nắm giữ Token không thể xác định dòng tiền sẽ chảy về Token hay cổ phần.

4. Hành vi của người sáng lập: Người sáng lập có thể từ bỏ dự án sau khi bán ra một số lượng lớn Token trong thị trường tăng giá.

5. Lạm dụng quỹ: Một số đội ngũ chuyển dòng tiền của dự án vào quỹ, sau đó rút ra một số tiền khổng lồ dưới nhiều danh nghĩa khác nhau.

Những vấn đề cấu trúc này dẫn đến mức phí bảo hiểm rủi ro của Token lên tới 20%, cao hơn nhiều so với 5% của cổ phiếu. Theo logic định giá thị trường vốn, mức phí bảo hiểm cao này khiến giá trị của Token bị giảm khoảng 80%.

Trường hợp IPO của Circle phản ánh sở thích của thị trường đối với cổ phần. Giá cổ phiếu của họ đã tăng mạnh sau khi niêm yết, một phần có thể là do cổ phần cung cấp sự bảo đảm rõ ràng hơn. Điều này báo hiệu rằng trong tương lai có thể sẽ có nhiều công ty lẽ ra nên phát hành Token trên chuỗi lựa chọn IPO.

Một trong những vấn đề cấu trúc cốt lõi của thị trường Token hiện tại là mối quan hệ mơ hồ giữa quyền sở hữu và Token. Nhiều dự án GameFi thất bại, một phần nguyên nhân là do Token được sử dụng để khuyến khích hành vi người dùng, nhưng phần lớn lợi nhuận cuối cùng lại chảy về tay những người nắm giữ quyền sở hữu, trong khi giá trị của Token có thể giảm về 0. Những người nắm giữ Token không rõ quyền lợi của họ so với những người nắm giữ quyền sở hữu, dẫn đến xung đột lợi ích tiềm ẩn.

Thời kỳ "bong bóng vạn vật" từ 2020-2021 là một trong những nguyên nhân của vấn đề. Khi đó, lãi suất toàn cầu gần như bằng không, việc phát hành tiền tệ quy mô lớn và kích thích tài chính đã khiến giá Token tăng lên mà không cần sự hỗ trợ từ các yếu tố cơ bản. Sau khi bong bóng vỡ, những người tham gia thị trường luôn chờ đợi "chu kỳ lớn" tiếp theo, nhưng theo thời gian, mọi người dần nhận ra rằng cần phải cung cấp cho nhà đầu tư một cái gì đó thực chất.

Đối với những vấn đề này, ngành và các cơ quan quản lý đã xuất hiện một số thay đổi tích cực. Ví dụ, Morpho Labs đã thông báo trở thành công ty con hoàn toàn thuộc về tổ chức Morpho không có cổ đông, đảm bảo giá trị chảy vào Token. Một ủy viên của SEC Mỹ đã đề xuất kế hoạch "Cảng an toàn 2.0", cung cấp hướng dẫn cho các dự án chuyển đổi từ tập trung sang phi tập trung. Đồng thời, dự luật "Cấu trúc thị trường" đang được Quốc hội thúc đẩy cũng cung cấp khung cơ bản cho các tiêu chuẩn công bố.

Trong ngành có nhiều hiện tượng hỗn loạn:

1. Một số đội ngũ đã tách IP ra khỏi Token, hoàn toàn giữ lại dòng tiền cho bản thân, được gọi là "Rug Pull".

2. Một số dự án phát hành token mới cho các dòng kinh doanh mới, gây tổn hại đến lợi ích của những người nắm giữ token gốc.

3. Một số dự án đã thu lợi từ việc hiện thực hóa phía trước, nhưng người nắm giữ Token không được chia sẻ lợi nhuận.

4. Người sáng lập rút tiền quá sớm, dẫn đến thất bại của dự án.

5. Quỹ sẽ thanh toán phí "tư vấn" hoặc chi phí phát triển cao cho đội ngũ cốt lõi.

6. Sàn giao dịch tập trung yêu cầu phí niêm yết cao và lượng cung Token, nhưng thỏa thuận bảo mật khiến nó trở nên không minh bạch.

7. Nhà tạo lập thị trường lạm dụng đặc quyền, dẫn đến giá dự án giảm mạnh.

Để giải quyết những vấn đề này, ngành công nghiệp đã đề xuất khung minh bạch về token, đây là một mẫu tự công bố mở và tiêu chuẩn hóa. Các dự án điền vào mẫu này có thể truyền đạt rõ ràng thông tin cấu trúc của mình ra thị trường. Khung này bao gồm khoảng 20 câu hỏi, bao trùm mô tả kinh doanh, thời gian cung cấp cũng như các thỏa thuận với sàn giao dịch. Cơ chế chấm điểm dựa trên tầm quan trọng của các câu hỏi để gán trọng số khác nhau, cuối cùng tạo ra một cấp độ đơn giản và dễ hiểu.

Khung này ưu tiên khuyến khích liên kết dữ liệu trên chuỗi, đối với các phần không thể xác minh thì phụ thuộc vào bên dự án tự khai báo. Về lâu dài, cơ chế danh tiếng sẽ thúc đẩy các dự án công khai trung thực.

Các dự án áp dụng khung này và nhận được đánh giá hợp lý, token của chúng có thể sẽ nhận được mức giá cao hơn trong dài hạn nhờ vào tính minh bạch. Sự thay đổi này sẽ không ngay lập tức xuất hiện, nhưng việc nâng cao tính minh bạch sẽ thu hút sự chú ý của nhiều quỹ token có tính thanh khoản hơn. Nếu khung này được thị trường áp dụng rộng rãi, có thể sẽ thúc đẩy nhiều vốn từ các tổ chức đổ vào thị trường token có tính thanh khoản.

Trong ngắn hạn, những dự án có nền tảng tốt nhưng bị thị trường bỏ quên sẽ trở thành những người hưởng lợi chính từ khung mới. Bằng cách công khai công bố kết quả đánh giá khung, những dự án này có thể thể hiện rõ hơn nền tảng thực sự của mình, nâng cao nhận thức và sự chú ý của thị trường.

Tuy nhiên, những dự án coi Token là công cụ đầu tư chênh lệch giá, thiếu sản phẩm thực sự hoặc lạm dụng cấu trúc thị trường sẽ bị gạt ra ngoài lề vì thiếu tính minh bạch. Sự xuất hiện của khung sẽ chấm dứt việc định giá cao "Token lừa đảo", giúp tài nguyên chuyển hướng hiệu quả hơn đến những dự án thực sự có sự phù hợp với thị trường sản phẩm.