Bitcoin Soygunu: Yeni Nesil Mülkiyet Suçlarının Hukuki Zorlukları

Giriş

Son yıllarda, blockchain teknolojisinin gelişimiyle birlikte Bitcoin, Ether, Tether gibi kripto paralar kamuoyunun ilgisini çekmeye başladı. Bu dijital varlıklar kod ve veri olarak görünse de, değerli olmaları, devredilebilirlikleri ve mülkiyet özellikleri nedeniyle aslında mal mülk niteliği taşımaktadır. Çin'de, ilgili düzenlemeler sanal paraların yasal para olarak dolaşımını yasaklasa da, spekülasyonu açıkça yasaklasa da, hukuki uygulamada genellikle "belirli sanal ürünler" veya "veri temelli mülk" olarak değerlendirilmektedir.

Ceza adaleti alanında, sanal para ile ilgili davaların sayısı artmakta ve bu davalar genellikle dolandırıcılık, hırsızlık ve bilgisayar suçları gibi türlerde yoğunlaşmaktadır. Ancak, sanal parayı doğrudan şiddet veya tehdit yoluyla elde etme amacıyla işlenen soygun davaları nispeten nadirdir. 2021 yılında Jiangxi Yichun'da meydana gelen bir Bitcoin soygun davası ((2022) Gan 09 Ceza Sonuç 9), benzersiz olayları ve karmaşık hukuki sorunları nedeniyle, ceza pratiğinde tipik bir örnek haline gelmiş ve sanal varlıkların ceza davalarındaki nitelendirilmesi ve ceza tayini için önemli bir referans sağlamıştır.

I. Olayın Özeti: Başarısız bir Bitcoin soygun planı

2021 Mayıs'ında, kripto para spekülasyonundan zarar eden Lai, Öğretmen Peng'in en az 5 Bitcoin'e sahip olduğunu öğrendi (o zamanlar her biri yaklaşık 255.000 Yuan değerindeydi) ve soygun yapma fikri aklına geldi. İnternette ortak arayarak bir ilan verdi ve kısa bir süre içinde Xiang'dan yanıt aldı. İkili, anlık mesajlaşma yazılımı aracılığıyla detayları tartıştı ve Yichun'da bir araya gelerek ayrıntılı bir plan oluşturdu.

En az 4 kişiyi bir araya getirip, yatırım bahanesiyle hedefi ıssız bir yere çekmeyi, ardından kurbanı kontrol altına almak için naylon bağlarla bağlamayı ve Bitcoin hesapları ile şifrelerini talep etmeyi planlıyorlardı. Bu amaçla, Lai bir de 7 naylon bağ hazırladı ve diğer potansiyel ortaklarla iletişime devam etti. Ancak, polis ipuçlarına dayanarak zamanında müdahale etti ve 11 Mayıs öğleden sonra iki kişiyi tutukladı, böylece bu suç planı gerçekleştirilemedi.

İlk mahkeme, Lai'yi üç yıl hapis cezasına, Xiang'ı bir yıl hapis cezasına çarptırdı. İkinci mahkeme, davanın soygun hazırlık aşamasına ait olduğunu, gerçek bir zarar vermediğini ve Bitcoin değerine dair makul bir belirleme yapılmadığını düşünerek, Lai'yi bir yıl altı ay, Xiang'ı ise dokuz ay hapis cezasına çarptırarak ceza süresini önemli ölçüde azaltmıştır.

İkincisi, Bitcoin'in soygun olarak hukuki nitelendirilmesi

Bu davanın ana ihtilafı şudur: Bitcoin'in gasp edilmesi, ceza hukuku anlamında gasp suçunu oluşturur mu? Mahkemenin kesin kararı olumlu bir cevap vermiştir.

Bitcoin esasen bir dizi şifreli veriden oluşmasına rağmen, değiştirilebilirlik, devredilebilirlik ve gerçek piyasa değeri gibi özelliklere sahiptir ve "genel mülk"ün üç temel özelliğini karşılar: yönetim olasılığı, transfer olasılığı ve değer. İkinci temyiz mahkemesi ilgili kurumların bildirimine atıfta bulunarak Bitcoin'i "belirli sanal mallar" olarak tanımlamıştır; para statüsüne sahip olmamakla birlikte, yasal koruma altında olması gereken "veri mülkü" kategorisine girmektedir.

Bu nedenle, Bitcoin soygunu, veri biçiminden dolayı mülkiyet suçunun unsurlarını kaybetmez; saldırının hedefi hâlâ başkalarının mülk yararıdır ve bu, geleneksel nakit veya fiziksel soygunla özünde hiçbir fark göstermez.

Bu davada, Lai ve diğerlerinin soygun eylemini gerçekleştirmeye başlamamış olmalarına rağmen, aletleri hazırlamış ve detaylı bir plan oluşturmuş olmaları nedeniyle soygun suçunun hazırlık aşamasını oluşturmuşlardır. Mahkeme, nihayetinde davranışlarının soygun suçunu oluşturduğunu tespit etti, ancak hazırlık aşamasının özelliklerini göz önünde bulundurarak cezada indirim yaptı.

Üç, sanal para suçlarının ceza değerlendirmesi

Sanallık para ile ilgili suç davalarında, cezanın belirlenmesinde kilit bir faktör, "mülk değerinin" nasıl belirlendiğidir. İlk derece mahkemesi, olay anındaki Bitcoin'in piyasa fiyatını esas alarak, "miktarın özellikle büyük olduğu" sonucuna varmış ve ağır ceza vermiştir. Ancak, istinaf mahkemesi farklı bir görüş ortaya koymuştur:

1. Davanın icra aşamasına girmediği için maddi varlık elde edilmedi.
2. Bitcoin'in ülke içinde yasal bir ticaret piyasası yoktur, fiyat belirlemede net bir standart eksikliği vardır.
3. Soygun suçunun mahkumiyeti, elde edilen gerçek miktara dayalı olmalıdır; planlama aşamasında değeri kesin bir şekilde tanımlamak zordur.

İkinci mahkeme, kripto varlıkların değerinin belirlenmesinin "kayıpların telafi edilmesi" ilkesine uygun olması gerektiğini, mağdurun gerçek kaybının merkezinde olduğunu ve aşağıdaki faktörlerin dikkate alınması gerektiğini belirtti:

• Mağdurun satın alma fiyatı (öncelikli olarak)
• Olay anındaki işlem platformunun fiyatı
• Çalıntı fiyatı (varsa)

Aynı zamanda, mahkeme vurguladı ki, ülkemiz Bitcoin'in para statüsünü tanımıyor olsa da, bireylerin sahip olmasını ve devretmesini yasaklamamıştır. Bu nedenle, mağdurun sanal varlıkları yasal olarak sahiplenmesi hukuki koruma altında olmalıdır.

Sonunda, itiraz mahkemesi, "büyüklük açısından büyük" gerekçesiyle cezayı ağırlaştırmamaya karar verdi; bunun yerine, soygun hazırlık aşamasının tehlikesini, yöntemlerini ve gerçek riskleri dikkate alarak iki sanık için nispeten hafif bir karar verdi. Bu, yargı organlarının yeni tür mülkiyet suçları davalarını ele alırken sergilediği akılcı ve dikkatli tutumu yansıtmaktadır.

Dördüncü Bölüm: Kripto Varlıkların Hukuki Korumasının Gelecek Görünümü

Bu davanın kararı sadece sanal para ile ilgili soygun davalarına rehberlik sağlamakla kalmamış, aynı zamanda sanal paranın mülkiyet niteliğinin Çin ceza hukuku uygulamalarında geniş çapta kabul edildiğini de açıkça ortaya koymuştur.

Mevcut yasal çerçeve altında, Bitcoin gibi kripto varlıklar para niteliğine sahip olmasa da, mülkiyet değeri tanınmıştır. Dolandırıcılık, hırsızlık, bilgisayar sistemlerini yasa dışı olarak kontrol etme, şantaj veya şiddetli soygun yoluyla, eylem sahibi yasa dışı olarak mülkiyet edinme amacıyla bir saldırı gerçekleştirdiği sürece, mal suçları olarak işlenecektir.

Dijital ekonominin derinlemesine gelişimiyle birlikte, kripto varlıklarıyla ilgili ceza davalarının çeşitlilik göstereceği, adli makamların daha fazla yeni tür dava ve ihtilafla karşılaşacağı öngörülmektedir. Gelecekteki yasalar, sanal para birimlerinin hukuki niteliğini, piyasa değerleme standartlarını ve veriler ile mülkiyet arasındaki sınırları daha da netleştirmeli, daha birleşik ve istikrarlı yargı kuralları oluşturmalıdır. Aynı zamanda, hukuki uzmanlar da bu alandaki zorluklarla daha iyi başa çıkabilmek için sürekli olarak ilgili bilgileri öğrenmeli ve güncellemelidir.

Görülebilir ki, kripto varlıklar giderek daha fazla hukuki tanınma ve koruma elde edecek ve bunların sahiplerinin yasal haklarını ihlal eden herhangi bir eylem de hukukun sert yaptırımlarına tabi olacaktır.